เที่ยววัดในอ.พนัสนิคม จ.ชลบุรี ยังมีภาคต่อ ก็อย่างที่เล่ามาพื้นที่แห่งนี้ มีวัดเป็นจำนวนมาก แต่สำหรับผู้ที่มาเยือนครั้งแรก อาจจะจับต้นชนปลายไม่ถูกว่าจะไปวัดไหนดี ต้องอาศัยการหาความรู้ วางแผนล่วงหน้าสำหรับเส้นทางการเดินทาง อาศัยจีพีเอสนำทาง อาจเจอเส้นทางแปลกใหม่ เข้าดงเข้าป่าฝ่าธรรมชาติ ต้องลุ้นจะไปถึงหรือไม่
ในที่สุดก็ไปถึงวัดใต้ต้นลาน หรือวัดใต้ หมู่ 9 ตำบลไร่หลักทอง อ.พนัสนิคม อยู่ติดกับวัดกลางคลองหลวง หากไปวัดหลวงพรหมวาส ออกจากวัดก็เลี้ยวขวาไปอีกประมาณ 3 กิโลเมตร หรือเส้นทางสายพนัสนิคม-ฉะเชิงเทรา ทางเข้าไปวัดเกาะแก้วคลองหลวง และวัดเนินสังข์สฤษฎาราม เมื่อเดินทางไปละแวกนั้น ก็ต้องแวะไปวัดเหล่านั้นไม่ให้เสียเที่ยว
วัดใต้ต้นลาน เป็นวัดราษฎร์ สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย สร้างขึ้นเมื่อปี 2380 สมัยรัชกาลที่ 3 อยู่ท่ามกลางต้นลานสูงตระหง่าน ภายในวัดมีหอไม้สักพระไตรปิฎกกลางสระน้ำ ใช้เสาไม้ 12 ต้น ส่วนหลังคามุงกระเบื้องมีช่อฟ้าอยู่ด้านบน ถือเป็นไฮไลท์ด้านสถาปัตยกรรมไม่ควรพลาด ซึ่งในอดีตเป็นที่เก็บรักษาพระไตรปิฎก ไม่ให้มดปลวกเข้ามาทำลาย และเมื่อวันที่ 14 ก.พ. 2532 กรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานแห่งชาติ และด้านริมสระน้ำมีรูปปั้นพญานาคที่สร้างขึ้นมาใหม่ ดูโดดเด่น
ด้านหน้าทางขวามือของวัด มองเห็นต้นลาน 2 ต้นติดกันอย่างกับต้นลานฝาแฝด ลักษณะเหมือนตัววาย เป็นที่ตั้งของอุโบสถโบราณสีขาว ข้างหน้ามีรูปปั้นยักษ์โบราณตั้งอยู่บริเวณประตูทางเข้ายืนคู่ซ้ายขวากุมกระบอง ดูขลังน่าเกรงขาม แต่เสียดายที่อุโบสถปิด ไม่สามารถเข้าไปได้ และมีน้องสุนัข คอยนั่งเฝ้าเป็นยาม สายตาจ้องมองผู้มาเยือนอย่างไม่ละสายตา หากโดนงับด้วยคมเขี้ยวคงไม่คุ้มกัน
จากข้อมูลอุโบสถโบราณหลังนี้ บริเวณนอกกำแพงมีเสาหงส์คู่ สัญลักษณ์ชุมชนชาวมอญ ส่วนช่อฟ้าใบระกา หางหงส์ ทำจากไม้เนื้อแข็งแกะสลักลวดลายไทยอย่างวิจิตรสวยงาม และพื้นอุโบสถปูด้วยกระเบื้องกังไสเก่าแก่ของจีน ภายในอุโบสถมีภาพจิตรกรรมฝาผนังเขียนเรื่องราวพุทธประวัติในภูมิต่างๆ และภาพปริศนาธรรม คาดว่าเป็นฝีมือช่างในยุครัตนโกสินทร์
หนังสือประวัติวัดทั่วราชอาณาจักร เล่ม 20 ของกรมการศาสนา สันนิษฐานว่าพื้นที่บริเวณใกล้เคียงวัดใต้ต้นลาน เคยเป็นชุมชนโบราณสมัยก่อนประวัติศาสตร์ จากการขุดค้นพบโครงกระดูกกว่า 30 โครง และเครื่องใช้ของมนุษย์ อายุราว 2,200 ปี โดยนักโบราณคดีชาวไทยและฮอลันดา บริเวณเนินดินห่างจากวัดประมาณ 1 กิโลเมตร และหลักฐานทางโบราณคดีของวัดใต้ต้นลาน ทั้งพระอุโบสถ หอไตรกลางสระน้ำ มณฑป และเจดีย์ย่อมุมไม้สิบสอง
บริเวณกลางวัด มีศาลาการเปรียญไม้เก่าแก่ ภายในเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัย และรูปหล่อหลวงปู่บา เทวสิริ ให้กราบสักการะ รวมถึงตู้กระจกเก็บไม้เท้าของหลวงปู่บา และโอ่งน้ำมนต์ ตั้งอยู่ข้างหน้า ซึ่งในอดีตหลวงปู่บา เคยไปปักกรดในวัดดง หรือวัดทรงธรรม พื้นที่หมู่ 2 ตำบลหนองปรือ อ.พนัสนิคม เมื่อปี 2440 เพราะมีป่าไม้มาก เพื่อหาไม้ไปบรูณะวัดใต้ต้นลาน เป็นอีกหนึ่งพระเกจิผู้มีบารมีที่ชาวบ้านในพื้นที่ให้ความเคารพศรัทธา เป็นพระผู้ให้ความหวังนำทางแสงแห่งศรัทธา ส่วนประวัติเรื่องราวการมรณภาพของหลวงปู่บา ไม่ปรากฎข้อมูล แต่มีการเล่าขานว่าหลวงปู่บา มรณภาพในท่านั่งสมาธิ และเหรียญรุ่นต่างๆของหลวงปู่บา บรรดาเซียนพระต่างให้ความสนใจ
เมื่อเสร็จสิ้นในการกราบสักการะขอพรหลวงปู่บา พร้อมกับนำน้ำมนต์ มาพรมศรีษะ เพื่อความเป็นสิริมงคลก่อนเทศกาลปีใหม่ จึงเดินทางต่อยังวัดเนินสังข์สฤษฎาราม มีการสร้างระเบียงทางเดินที่มีจิตรกรรมฝาผนังเรื่องราวพุทธประวัติ เหมือนเป็นกำแพงด้านในล้อมรอบโบสถ์พระประธาน
ด้วยเวลาอันจำกัด เข้าสู่บ่ายแก่ๆ ต้องรีบเดินทางไปต่อวัดหลวงพี่แซม ตำบลหนองปรือ อ.พนัสนิคม ให้ย้อนมาทางวัดใต้ต้นตาล ติดกับวัดกลางคลองหลวง จะเจอสามแยก ให้เลี้ยวขวา ตามเส้นทางมีไร่นาเขียวขจีทั้งสองฝั่งซ้ายขวา และเจอฝูงแมลงปอ ก่อนจีพีเอส พาถึงวัดที่หมายสถานีต่อไป เส้นทางสัตหีบ-พนมสารคาม ทางหลวงหมายเลข 331 เพื่อดูความอลังการถ้ำลอดมหาจักรพรรดิ์ และขอพรพญานาค โปรดติดตามตอนต่อไป.
เที่ยวพนัส เยือนวัดน้ำ ชมวัดโบสถ์ โบราณสถาน ร่องรอยพระเจ้าตาก ตั้งทัพกู้ชาติ