วัดศรีชุม จ.ลำปาง มรดกศิลปะพม่า ยุคกิจการค้าไม้รุ่งเรือง (คลิป)

“ดังรวยเฮง” ยังคงตระเวนเที่ยววัด นครลำปาง เมืองรองที่เต็มไปด้วยเสน่ห์ของสถานที่ท่องเที่ยวหลากหลาย  ต้องห้ามพลาดไปเช็กอิน โดยเฉพาะวัดที่สร้างตามแบบศิลปะพม่า มีมากที่สุดในประเทศไทย และหนึ่งในนั้น คือ วัดศรีชุม ตั้งอยู่ถนนทิพย์วรรณ ต.สวนดอก อ.เมือง จ.ลำปาง

ประวัติความเป็นมาวัดศรีชุม อิทธิพลศิลปะ–วัฒนธรรมพม่า

วัดศรีชุม  เป็นวัดเก่าแก่สร้างขึ้นเมื่อปี 2436 โดยจองตะก่าอูโย คหบดีชาวพม่า เข้ามาทำการค้าไม้ในสมัยรัชกาลที่ 5 เมื่อครั้นที่บริษัทของชาวอังกฤษเข้ามาทำสัมปทานป่าไม้ในช่วงที่กิจการค้าไม้ในจ.ลำปาง กำลังเจริญรุ่งเรืองอย่างมาก มีพ่อค้าชาวพม่าจำนวนมาก อพยพเข้ามาตั้งรกรากค้าขายในเมืองลำปาง มีการสร้างวัด เพื่อเป็นศูนย์กลางทางศาสนาและจิตใจของชุมชน และยังสะท้อนถึงอิทธิพลของศิลปะและวัฒนธรรมพม่าที่แทรกซึมอยู่ในชุมชนชาวลำปางในยุคนั้น

จองตะก่าอูโย เป็นผู้ริเริ่มสร้างกุฏิไม้ วัดศรีชุม หลังทูลเกล้าฯ ขออนุญาตจากเจ้าหลวงนรนันทชัยชวลิต เจ้าผู้ครองนครลำปาง มีการตั้งชื่อวัดเป็นภาษาพม่าว่า “หญ่องไวง์จอง” ต่อมาเปลี่ยนเป็นชื่อ “วัดศรีชุม” แปลว่า ต้นโพธิ์ กระทั่งพ่อเลี้ยงอูหม่องยี ลูกเขยของจองตะก่าอูโย ได้สร้างพระอุโบสถขึ้นมาใหม่ จากไม้มาเป็นกุฏิตึก ก่อด้วยอิฐถือปูน ในปี 2444 ด้วยฝีมือช่างเมืองมันฑะเลย์ ประเทศพม่า และมีการสร้างกุฏิตึกหลังด้านทิศเหนือ รวมถึงสร้างพระธาตุเจดีย์ ศิลปะพม่าและมอญ ภายในบรรจุพระบรมสารีกธาตุ อัญเชิญมาจากประเทศพม่า

วิหารวัดศรีชุม อาคารครึ่งตึกครึ่งไม้ ศิลปะการตกแต่งภายใน ร่วมสมัยระหว่างศิลปะล้านนาและพม่า หลังคาเครื่องไม้ยอดแหลมแกะสลัก  มีความสวยงามมาก ถือเป็นวัดศิลปะพม่าที่ใหญ่ที่สุดและสวยที่สุดในประเทศไทย ส่วนที่ฝาผนัง เพดาน และเสาไม้ต้นใหญ่ๆ ในวิหารลงรักปิดทอง มีความสวยงามไม่น้อยเช่นกัน

แต่น่าเสียดายได้ถูกเพลิงไหม้เสียหาย เมื่อปี 2535คงเหลือเพียงไม้แกะสลักตรงซุ้มประตูเป็นลวดลายพรรณพฤกษาฉลุโปร่งเท่านั้น ปัจจุบันได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์แล้ว และนำชิ้นส่วนเครื่องประดับอาคารที่ถูกไฟไหม้ไปจัดแสดงไว้ด้านหลังวิหาร

ศิลปะและสถาปัตยกรรม วัดศรีชุม งดงามที่สุดในไทย

วัดศรีชุมเป็นหนึ่งในวัดที่มีศิลปะพม่าที่งดงามที่สุดในประเทศไทย โครงสร้างหลักของวัดสร้างขึ้นจากไม้สัก ซึ่งเป็นทรัพยากรสำคัญของลำปางในยุคนั้น อาคารและศาลาต่าง ๆ ภายในวัดมีลวดลายแกะสลักอย่างวิจิตร ผสมผสานศิลปะแบบพม่ากับเอกลักษณ์ท้องถิ่นของลำปาง

• วิหารไม้สัก – เดิมเป็นอาคารไม้สักทั้งหลัง ตกแต่งด้วยลวดลายแกะสลักแบบพม่า โดยเฉพาะหน้าบันและเสา ซึ่งมีการฉลุลายดอกไม้และสัตว์มงคล
• เจดีย์ทรงพม่า – เจดีย์สีขาวทรงระฆังที่ได้รับอิทธิพลจากเจดีย์ในพม่า สร้างขึ้นตามแบบศิลปะพม่ายุคมัณฑะเลย์
• จิตรกรรมและเครื่องประดับ – ภายในวัดประดับด้วยกระจกสี และมีลวดลายปูนปั้นที่บรรจงสร้างขึ้นอย่างประณีต

เหตุการณ์ไฟไหม้ วิหารวัดศรีชุม เสียหายอย่างหนัก

เมื่อวันที่ 16 มีนาคม พ.ศ. 2535 เกิดเหตุเพลิงไหม้วิหารไม้สักของวัดศรีชุม ซึ่งเป็นหนึ่งในอาคารไม้ที่มีความงดงามที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศไทย ไฟได้เผาผลาญวิหารจนได้รับความเสียหายอย่างหนัก ส่งผลให้โครงสร้างดั้งเดิมที่สร้างมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 ถูกทำลายลงเกือบทั้งหมด

เหตุการณ์นี้นับเป็นความสูญเสียทางศิลปกรรมและประวัติศาสตร์ครั้งใหญ่ เนื่องจากลวดลายแกะสลักอันประณีตและโครงสร้างไม้สักที่เป็นเอกลักษณ์ของวัดได้สูญหายไป อย่างไรก็ตาม ในเวลาต่อมา ได้มีการบูรณะวัดศรีชุมขึ้นใหม่ โดยพยายามรักษารูปแบบศิลปะดั้งเดิมของพม่าเอาไว้ให้มากที่สุด

แม้จะไม่สามารถทดแทนของเดิมได้ทั้งหมด แต่วัดศรีชุมยังคงเป็นสถานที่สำคัญที่สะท้อนถึงร่องรอยของวัฒนธรรมพม่าที่ฝังลึกอยู่ในประวัติศาสตร์ลำปาง

วัดศรีชุม ความสำคัญทางประวัติศาสตร์

วัดศรีชุม ได้รับการจดทะเบียนเป็นโบราณสถานเมื่อปี 2524 และเป็นหลักฐานสำคัญ แสดงให้เห็นถึงบทบาทของชาวพม่าที่เข้ามาค้าขายในลำปางช่วงกลางสมัยรัตนโกสินทร์  ซึ่งในอดีตลำปางเป็นศูนย์กลางของอุตสาหกรรมค้าไม้ มีชาวพม่าเข้ามาเกี่ยวข้องอย่างมาก ทำให้เกิดการผสมผสานทางวัฒนธรรมและสถาปัตยกรรม

แม้ว่าวิหารไม้สักหลังเก่าจะถูกเพลิงไหม้ไป แต่บรรยากาศทางศิลปะและจิตวิญญาณของวัดยังคงอยู่ วัดศรีชุมยังคงเป็นจุดหมายปลายทางที่นักท่องเที่ยวและผู้ศรัทธานิยมเดินทางมาเยี่ยมชม กราบไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ และเรียนรู้ประวัติศาสตร์ของยุคการค้าไม้ที่รุ่งเรืองในลำปาง

การเดินทางไปวัดศรีชุม

วัดศรีชุม ตั้งอยู่ในตัวเมืองลำปาง ห่างจากสถานีรถไฟลำปาง เพียงไม่กี่กิโลเมตร นักท่องเที่ยวสามารถเดินทางมาได้ทั้งรถยนต์ส่วนตัวและรถโดยสารสาธารณะ

วัดศรีชุมเป็นมากกว่าสถานที่ทางศาสนา แต่เป็นมรดกที่สะท้อนถึงความรุ่งเรืองในอดีต ใครที่มาเที่ยวลำปาง ไม่ควรพลาดแวะชมวัดแห่งนี้เพื่อสัมผัสเสน่ห์ของศิลปะพม่าและเรียนรู้เรื่องราวของยุคการค้าไม้ที่เคยเฟื่องฟูในภาคเหนือของไทย.

วัดประตูป่อง ร่องรอยประวัติศาสตร์ ประตูเมืองโบราณ เขลางค์นคร