โนโรไวรัส ลอยล่องในอากาศ ภัยเงียบในโรงพยาบาล-สถานรับเลี้ยงเด็ก

โนโรไวรัสเป็นสาเหตุหลักของโรคกระเพาะและลำไส้อักเสบจากเชื้อไวรัส มักก่อให้เกิดอาการอาเจียนและท้องเสียอย่างรุนแรง การป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อทำได้ยาก และมักเกิดการระบาดในสถานพยาบาลและสถานเลี้ยงเด็กเล็กบ่อยครั้ง แม้ว่าการติดต่อผ่านการปนเปื้อนอุจจาระสู่ปาก จะเป็นเส้นทางหลักของการแพร่เชื้อ แต่การค้นพบล่าสุดพบว่าเชื้อสามารถแพร่ผ่านแพร่กระจายแบบละอองน้ำ และแบบแพร่ทางอากาศ ได้เช่นกัน

ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล อ้างอิงข้อมูล https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31257413/ ได้ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างอาการของโรคและการพบเชื้อในอากาศ โดยนักวิจัยได้เก็บตัวอย่างอากาศจากบริเวณใกล้ผู้ป่วยโนโรไวรัส 26 ราย วิเคราะห์หาสารพันธุกรรมของเชื้อด้วยวิธี RT-PCR พร้อมทั้งบันทึกระยะเวลาตั้งแต่การอาเจียนและท้องเสียครั้งล่าสุดของผู้ป่วยแต่ละราย ผลการศึกษาพบสารพันธุกรรมของเชื้อใน 21 ตัวอย่าง (24%) จากทั้งหมด 86 ตัวอย่าง จากผู้ป่วย 10 ราย

การศึกษาพบความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญระหว่างการตรวจพบไวรัสในอากาศกับระยะเวลาที่ผ่านไป หลังจากการอาเจียน โดยเฉพาะในช่วง 3 ชั่วโมงหลังการอาเจียน ซึ่งมีโอกาสตรวจพบโนโรไวรัสสูงถึง 64% ความเข้มข้นของเชื้อในอากาศอยู่ระหว่าง 5-215 copies/m³ และพบในอนุภาคทั้งขนาดเล็กกว่า 0.95 ไมโครเมตรและใหญ่กว่า 4.51 ไมโครเมตร

อนุภาคของละอองน้ำขนาดเล็กกว่า 10 ไมครอน สามารถลอยอยู่ในอากาศได้นานหลายชั่วโมง โดยเฉพาะอนุภาคขนาดเล็กกว่า 1 ไมครอนที่พบในการศึกษานี้ มีแนวโน้มที่จะลอยอยู่ในอากาศได้นานกว่าอนุภาคขนาดใหญ่ อนุภาคเหล่านี้สามารถถูกพัดพาไปได้ไกลโดยกระแสอากาศ และมีโอกาส 10-30% ที่จะตกค้างในปาก จมูก หรือทางเดินหายใจเมื่อถูกสูดดมเข้าไป

จากการศึกษานี้ชี้ว่าการอาเจียนที่เพิ่งเกิดขึ้น เป็นแหล่งสำคัญของเชื้อโนโรไวรัสในอากาศ และมีความเชื่อมโยงกับการระบาด การพบเชื้อในอนุภาคขนาดเล็กระดับไมโครเมตรแสดงให้เห็นว่าการแพร่ผ่านอากาศอาจเป็นเส้นทางสำคัญในการแพร่กระจายของเชื้อ ความเข้มข้นของไวรัสในอากาศที่ตรวจพบอยู่ในระดับที่อาจก่อให้เกิดการติดเชื้อได้

เปรียบเทียบการแพร่กระจายโนโรไวรัส แบบละอองน้ำ-ทางอากาศ

การแพร่กระจายแบบละอองน้ำ

– อนุภาคมีขนาดใหญ่กว่า 5 ไมครอน

– แพร่กระจายได้ในระยะสั้น ๆ ประมาณ 1-2 เมตร

– ตกลงสู่พื้นอย่างรวดเร็ว

– เกิดจากการไอ จาม หรืออาเจียน

– ป้องกันได้ด้วยหน้ากากอนามัยและการเว้นระยะห่าง

การแพร่กระจายทางอากาศ

– อนุภาคมีขนาดเล็กกว่าหรือเท่ากับ 5 ไมครอน

– แพร่กระจายได้ในระยะไกล

– ลอยอยู่ในอากาศได้นาน

– เกิดจากการอาเจียนและการใช้ห้องน้ำ แขวยลอยอยู่ได้นานกว่า 3 ชั่วโมงในห้องปิด

– ต้องใช้หน้ากาก N95 และห้องความดันลบในการป้องกัน

การศึกษานี้พบว่าโนโรไวรัส สามารถแพร่กระจายได้ทั้งทางละอองและทางอากาศ โดยตรวจพบ RNA ของไวรัสในอนุภาคขนาดเล็กกว่า 0.95 ไมครอนและใหญ่กว่า 4.51 ไมครอน แสดงให้เห็นว่าสามารถแพร่กระจายได้ ทั้งในละอองขนาดใหญ่และอนุภาคขนาดเล็กในอากาศ การตรวจพบในอนุภาคขนาดเล็กมาก บ่งชี้ว่าอาจแพร่กระจายทางอากาศได้ไกลและนานกว่าที่เคยเข้าใจ