เข้าสู่ฤดูหนาว มาพร้อมกับฝุ่น PM 2.5 ตั้งแต่ช่วงเดือนพ.ย. 2567 จนถึงเดือนมี.ค. 2568 หลายหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะรัฐบาลเตรียมพร้อมรับมือสถานการณ์จะต้องออกมาตรการใดบ้าง และในส่วนกรุงเทพมหานคร เตรียมประกาศห้ามรถบรรทุก เข้าพื้นที่วงแหวนรัชดาภิเษก ที่ผ่านพื้นที่ 9 เขต เมื่อค่าฝุ่น PM2.5 อยู่ในระดับสีแดง ประกอบด้วย เขตดุสิต เขตพญาไท เขตพระนคร เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย เขตสัมพันธวงศ์ เขตคลองสาน เขตสาทร เขตปทุมวัน เขตบางรัก
ฝุ่น PM 2.5 ปีนี้ รุนแรง นานมากกว่าปกติ ตั้งแต่เดือนพ.ย.
คาดการณ์กันว่าฝุ่น PM 2.5 ปีนี้ อาจรุนแรงและนานมากกว่าปกติ เกิดจากปัจจัยใดบ้าง? “ดร.สนธิ คชวัฒน์” ผู้ทรงคุณวุฒิด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ ชมรมนักวิชาการสิ่งแวดล้อมไทย ระบุว่า มวลอากาศเย็นหรือความกดอากาศสูงจากแผ่นดินใหญ่ได้แผ่ลงมาที่ประเทศไทยแรงมากขึ้น ในช่วงกลางเดือนพ.ย. 2567 เป็นต้นไป มวลอากาศเย็นจะกดทับเหนือพื้นผิวดินประกอบ กับมีความชื้นในอากาศค่อนข้างมาก ทำให้ภาคเหนือ ภาคกลางและภาคอีสาน มีอากาศปิด
การระบายอากาศในแนวดิ่งทำได้ยากขึ้น หรือเกิดภาวะผกผันย้อนกลับ (inversion) และเกิดภาวะแบบรมควัน (fumigraion) หรือการปกคลุมของ PM 2.5 เหนือผิวดิน และปีนี้อากาศจะหนาวมากขึ้นและนานขึ้น ดังนั้นฝุ่น PM2.5 อาจจะมีค่าสูงขึ้นเช่นกัน
นอกจากนี้ประเทศไทยได้ประกาศเปลี่ยนค่ามาตรฐานฝุ่นละออง PM 2.5 ที่จะมีผลกระทบต่อสุขภาพจากเดิม 50 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตรเฉลี่ย 24 ชั่วโมง เป็น 37.5 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตรเฉลี่ย 24 ชั่วโมง เพื่อให้สอดคล้องกับผลกระทบต่อสุขภาพขององค์การอนามัยโลก มีผลบังคับใช้เมื่อวันที่ 1 มิ.ย. 2567 หากฝุ่น PM2.5 เฉลี่ย 24 ชม. มีค่าระหว่าง 37.6 ถึง 50 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตรจะมีค่าเป็นสีส้มมีผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชน จากเดิมสีส้มจะมีค่าฝุ่น PM2.5 ตั้งแต่ 50 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตรขึ้นไป
แหล่งกำเนิดฝุ่น PM2.5 ในไทยเพิ่มขึ้น ไม่ได้ลดลง
ขณะที่แหล่งกำเนิดฝุ่น PM2.5 ในประเทศไทยไม่ได้ลดลงแต่กลับเพิ่มขึ้น ดังเช่นพื้นที่เขตกรุงเทพมหานคร มีรถเครื่องยนต์ดีเซล จดทะเบียนอยู่ประมาณ 2.9 ล้านคัน จากปี 2566 ทั่วประเทศไทยมีทั้งหมด 12.625 ล้านคัน รถยนต์เหล่านี้ส่วนใหญ่ใช้น้ำมันดีเซลชนิดธรรมดา มีค่ากำมะถันสูงปล่อยฝุ่นออกมาได้ง่าย ส่วนการใช้น้ำมันยูโร 5 ยังใช้กันน้อยมาก เนื่องจากมีราคาแพงมากกว่า 40 บาท ต่อลิตร
ในส่วนโรงงานอุตสาหกรรมเขตกรุงเทพฯและปริมณฑล เกือบ 6,000 แห่งบางส่วนใช้เชื้อเพลิงจากฟอสซิล เช่น ถ่านหิน น้ำมันเตา หรือน้ำมันดีเซล รวมทั้งยังมีไซด์ก่อสร้างในเขตกทม.มากขึ้น รวมถึงในปีนี้พื้นที่ภาคอีสานและภาคเหนือตอนบน มีโรงงานน้ำตาล 57 แห่ง มีการปลูกอ้อยมากกว่า 9.7 ล้านไร่ คิดเป็นปริมาณน้ำตาลที่ผลิตได้ประมาณ 76.0 ถึง 78.0 ล้านตัน อาจมีการเผาไร่อ้อยเพื่อนำอ้อยไฟไหม้ เข้าโรงน้ำตาลให้ทัน ก่อนโรงงานปิดหีบอ้อยในช่วงต้นเดือนเม.ย.
“ภาคเหนือมีการปลูกข้าวโพดบนพื้นที่สูง เพิ่มขึ้น 6.7ล้านไร่ อาจเกิดการเผาตอซังข้าวโพดในช่วงเดือนก.พ. ถึงมี.ค. 2568 รวมทั้งอาจมีการเผาตอซังฟางข้าวในพื้นที่ภาคกลางในช่วงประมาณเดือนธ.ค. 2567 และเดือนม.ค. 2568 ด้วย”
ฝุ่น PM2.5 ยังเกิดจากการเผาไหม้ป่าไม้ในพื้นที่อนุรักษ์และป่าสงวนแห่งชาติ รวมทั้งการเกิดไฟในพื้นที่เกษตรกรรม ซึ่งเกิดขึ้นเป็นประจำทุกปีในช่วงฤดูแล้งช่วงเดือนก.พ. ถึงต้นเดือนพ.ค. เป็นแหล่งกำเนิดฝุ่น 2.5 ที่สำคัญ รวมถึงฝุ่นข้ามแดนจากประเทศเพื่อนบ้าน จากไฟไหม้ป่าและการเผาตอซังฟางข้าว จะพัดเข้ามาประเทศไทยทางภาคเหนือและภาคอีสานในช่วงเดือนก.พ. ถึงเม.ย.ของทุกปี
ความหวังของประชาชน เกี่ยวกับร่างพ.ร.บ.อากาศสะอาด เพื่อใช้เป็นเครื่องสำคัญในการควบคุมแหล่งกำเนิดและลดปริมาณฝุ่น PM2.5 รวมทั้งฝุ่นข้ามแดน ซึ่งรัฐสภาได้มีมติรับหลักการเมื่อต้นเดือนม.ค. 2567แต่ผ่านมา 10 เดือน ยังไม่ออกมาเป็นกฎหมายจะใช้ในการจัดการฝุ่น PM2.5 คาดว่าคงใช้ไม่ ทันในปีนี้แน่นอน ทำให้ปีนี้มาตรการลดฝุ่น PM2.5 ของรัฐบาล คงไม่แตกต่างจากปีก่อน และนโยบายและมาตรการในการป้องกันควบคุมและลดแหล่งกำเนิดของฝุ่น PM2.5 ในปีนี้ของรัฐบาลยังไม่ชัดเจน ยังไม่เห็นนโยบายที่เป็นรูปธรรมเท่าที่ควร.